منابع مالی صندوق رفاه دانشجویان وزارت بهداشت تنها پاسخگوی ارائه وام به ۳۶ درصد از دانشجویان است، در حالی که در وزارت علوم، این منابع برای پوشش وام‌دهی به تنها ۷ درصد از حدود ۳ میلیون دانشجوی تحت نظر این وزارتخانه کافی است.
ارزیابی عملکرد صندوق‌های رفاه دانشجویی و محدودیت‌های اعتباری
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی عملکرد قانون بودجه سال ۱۴۰۳ در حوزه آموزش عالی و تحقیقات پرداخته است. بخشی از این گزارش، وضعیت صندوق‌های رفاه دانشجویی و عملکرد آن‌ها را تحلیل کرده است. طبق بند «ب» تبصره «۱۲» قانون بودجه سال ۱۴۰۳، مقرر شده است ۱۰۰ درصد وجوه بازپرداخت وام‌های شهریه دانشجویی از سال ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۲ به خزانه‌داری کل کشور واریز شود. بر اساس این قانون، سقف سه هزار میلیارد ریال از این وجوه به صندوق‌های رفاه دانشجویی اختصاص یافته تا برای وام شهریه دانشجویان دانشگاه‌های دولتی و آزاد اسلامی، پرداخت‌های رفاهی دانشجویان و کمک به دانشجویان تحت پوشش نهادهای حمایتی مصرف شود.
محدودیت منابع صندوق‌های رفاه دانشجویی
بررسی‌ها نشان می‌دهد کل اعتبار وجوه اداره‌شده صندوق‌های رفاه دانشجویان تا سال ۱۳۹۵ حدود ۸۰۰ میلیارد تومان بوده است. بازپرداخت این منابع از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲ به‌طور کامل محقق شده و به‌طور میانگین سالانه ۲۰ درصد از این اعتبار وصول شده است. با این حال، باقی‌مانده اعتبار وجوه اداره‌شده مربوط به سال ۱۳۹۵ کمتر از ۵ میلیارد تومان است و احتمالاً تا پایان سال ۱۴۰۳ وصول خواهد شد.
در این گزارش، تعیین سقف ۳۰۰ میلیارد تومان برای بازپرداخت وجوه به صندوق‌های رفاه، غیرواقعی عنوان شده و این محدودیت به شفافیت بودجه آسیب می‌رساند. همچنین، حمایت از دانشجویان تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی با این اعتبار اندک، عملی نیست.
درحال‌حاضر منابع صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم تنها کفاف پرداخت وام شهریه به حدود ۱۰۰ هزار دانشجو از مجموع ۳ میلیون دانشجوی این وزارتخانه را می‌دهد.
عملکرد صندوق‌های رفاه دانشجویان در سال ۱۴۰۲
صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم در سال ۱۴۰۲ از محل منابع خود، تسهیلاتی به شرح زیر پرداخت کرده است:
دانشگاه آزاد اسلامی: ۶۱ میلیارد تومان
دانشگاه دولتی: ۲۷ میلیارد تومان
دانشگاه پیام‌نور: ۴۶ میلیارد تومان
مراکز غیرانتفاعی: ۳۷ میلیارد تومان
مؤسسات وابسته به دستگاه‌های اجرایی و کمیته امداد: ۳ میلیارد تومان
مجموع پرداختی این صندوق حدود ۱۷۴ میلیارد تومان بوده است.
صندوق رفاه دانشجویان وزارت بهداشت نیز در سال ۱۴۰۲ حدود ۳۴۳ میلیارد تومان تسهیلات به ۷۰ هزار دانشجو در قالب‌های مختلف از جمله وام دستیاری، وام شهریه، ودیعه مسکن و کمک‌های بلاعوض ارائه کرده است. از این میزان، ۳۱ میلیارد تومان به دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی اختصاص یافته است.
چالش‌های پیش‌روی صندوق‌های رفاه
طبق گزارش‌ها، منابع اعتباری صندوق رفاه دانشجویان وزارت بهداشت تنها امکان ارائه تسهیلات به ۳۶ درصد از دانشجویان را فراهم می‌کند. در وزارت علوم نیز این منابع تنها برای ۷ درصد از دانشجویان قابل استفاده است.
با توجه به محدودیت منابع، صندوق‌های رفاه دانشجویان در سال جاری قادر به پرداخت وام شهریه به دانشجویان شهریه‌پرداز نبوده‌اند. این در حالی است که بر اساس ماده ۳۴ قانون الحاق موادی به قانون تنظیم‌بخشی مقررات مالی دولت، صندوق‌های رفاه موظف به ارائه یارانه رفاهی به دانشجویان دانشگاه‌های غیردولتی و آزاد اسلامی نیز هستند.
نتیجه‌گیری
کاهش اعتبارات صندوق‌های رفاه دانشجویی، تأثیر مستقیمی بر توانایی حمایت از دانشجویان دارد. از یک سو، محدودیت منابع مانع ارائه تسهیلات کافی به دانشجویان شهریه‌پرداز شده و از سوی دیگر، حمایت از دانشجویان نیازمند تحت پوشش نهادهای حمایتی را دشوار کرده است. برای حل این مشکلات، افزایش شفافیت در تخصیص بودجه و تأمین اعتبارات پایدار ضروری به‌نظر می‌رسد.
تاریخ آخرین آپدیت: 7 ماه قبل
