در نوروز ۱۴۰۴، فعالان میراث فرهنگی از وارد آمدن خسارت به مسجد تاریخی قزوین، که در فهرست آثار ملی ثبت شده است، خبر دادند. گفته می‌شود این آسیب‌ها در پی فیلمبرداری سریال «بامداد خمار» به کارگردانی نرگس آبیار در این بنای تاریخی به وجود آمده‌اند.. خسارت به مسجد تاریخی قزوین موجی از نگرانی، انتقاد و پرسش در مورد شیوه نظارت بر پروژه‌های هنری در اماکن فرهنگی و تاریخی به راه انداخته است.
مسجد حیدریه؛ میراثی که قرن‌ها پابرجا مانده بود
مسجد حیدریه، بنایی ارزشمند از دوران سلجوقی در شهر قزوین، یکی از آثار تاریخی ثبت‌شده ملی است که جایگاهی ویژه در حافظه فرهنگی کشور دارد. این مسجد با معماری منحصربه‌فرد و کاشی‌کاری‌های نفیس خود، نه تنها محلی برای عبادت، بلکه نمادی از هنر و تاریخ تمدن ایرانی-اسلامی به شمار می‌آید.
تا پیش از این حادثه، مسجد حیدریه به‌عنوان یک بنای مورد احترام در شهر قزوین، بارها میزبان گردشگران داخلی و خارجی، پژوهشگران، و مستندسازان بوده است. اما حالا، خسارت به مسجد تاریخی قزوین موضوعی است که می‌تواند سال‌ها تلاش برای حفظ و معرفی این بنا را زیر سؤال ببرد.
فیلمبرداری سریال «بامداد خمار»؛ بدون مجوز یا با بی‌احتیاطی؟
طبق اطلاعات منتشرشده از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان قزوین، گروه سازنده سریال «بامداد خمار» مجوزی برای فیلمبرداری در فضای مسجد حیدریه نداشته‌اند. در واقع، مجوز صادر شده صرفاً برای فیلمبرداری در مدرسه امید (که در مجاورت مسجد قرار دارد) بوده است.
با این حال، گروه تولید وارد فضای داخلی مسجد شده و اقدام به نصب تجهیزات و صحنه‌سازی کرده‌اند که این کار منجر به آسیب‌هایی جدی در بخش‌هایی از بنا شده است. اینجاست که موضوع خسارت به مسجد تاریخی قزوین از یک اشتباه ساده به یک بی‌توجهی سیستماتیک تبدیل می‌شود.
روایت رسمی میراث فرهنگی قزوین
پس از انتشار تصاویر و گزارش‌هایی از آسیب‌های وارده به مسجد، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قزوین واکنش نشان داد. او در اظهاراتی رسمی اعلام کرد که هیچ‌گونه مجوزی برای فیلمبرداری در مسجد حیدریه صادر نشده و ورود گروه فیلمبرداری به این مکان تخلف محسوب می‌شود.
او تأکید کرد: «ما نسبت به خسارت به مسجد تاریخی قزوین بی‌تفاوت نخواهیم بود و پیگیری‌های حقوقی و قضایی در این خصوص در حال انجام است.» همچنین اعلام شد که تیمی برای بررسی میزان دقیق خسارت و چگونگی ترمیم بخش‌های آسیب‌دیده به محل اعزام شده است.
۰ بامداد خمار: ورود نرگس آبیار به دنیای سریال‌سازی با ترکیب بازیگران برجسته
واکنش کاربران و فضای رسانه‌ای
در شبکه‌های اجتماعی، کاربران واکنش تندی به این اتفاق نشان دادند. بسیاری از کاربران با انتشار تصاویر مسجد قبل و بعد از فیلمبرداری، پرسش‌هایی درباره سطح نظارت و مسئولیت‌پذیری عوامل تولید سریال مطرح کردند.
برخی از کاربران نیز ضمن احترام به سابقه هنری نرگس آبیار، معتقد بودند که شهرت افراد نباید موجب نادیده گرفتن قوانین مرتبط با میراث فرهنگی شود. در پست‌های متعددی در فضای مجازی، از عبارت «توهین به تاریخ» و «بی‌احترامی به هویت فرهنگی» برای توصیف خسارت به مسجد تاریخی قزوین استفاده شد.
سکوت نرگس آبیار؛ بی‌پاسخ یا در انتظار بررسی رسمی؟
در میان همه واکنش‌ها، آنچه بیش از همه جلب توجه کرد، سکوت نرگس آبیار بود. کارگردانی که پیش‌تر با آثار تحسین‌شده‌ای چون «شیار ۱۴۳»، «نفس» و «شبی که ماه کامل شد» شناخته شده بود، هنوز موضع رسمی در قبال این ماجرا نگرفته است.
این سکوت باعث شده برخی رسانه‌ها و منتقدان فرهنگی، آن را به‌نوعی تأیید تلویحی تلقی کنند. عده‌ای دیگر اما معتقدند باید صبر کرد تا بررسی‌های فنی و حقوقی تکمیل شود و سپس عوامل اصلی ماجرا شناسایی شوند.
مسئولیت کیست؟ غفلت سازمانی یا بی‌توجهی فردی؟
یکی از مهم‌ترین پرسش‌هایی که در پی خسارت به مسجد تاریخی قزوین مطرح می‌شود، مسئله مسئولیت‌پذیری است. آیا فقط گروه تولید سریال مقصر است؟ یا سازمان‌ها و نهادهایی که باید نظارت دقیق‌تری بر روند صدور مجوزها و ورود به اماکن تاریخی داشته باشند؟
کارشناسان حوزه میراث فرهنگی تأکید دارند که محافظت از بناهای تاریخی نه‌تنها بر عهده میراث فرهنگی، بلکه وظیفه‌ای عمومی است. به‌ویژه هنگام انجام پروژه‌های رسانه‌ای در اماکن تاریخی، باید همواره نماینده‌ای از میراث فرهنگی بر روند کار نظارت داشته باشد.
هزینه های بی دقتی ایا جبران پذیر است؟
خسارت‌های وارده به مسجد حیدریه ممکن است به چشم غیرکارشناسان سطحی به نظر برسند، اما متخصصان معماری و مرمت آثار تاریخی معتقدند که کوچک‌ترین آسیب به بافت‌های قدیمی می‌تواند منجر به تخریب گسترده در آینده شود.
خسارت به مسجد تاریخی قزوین تنها شامل ترک یا تخریب بخشی از دیوار نیست؛ بلکه لطمه‌ای به اعتماد عمومی و احترام به میراث مشترک فرهنگی ماست. در صورتی که این اتفاق بدون پیگیری جدی رها شود، می‌تواند الگویی خطرناک برای پروژه‌های آینده باشد.
نتیجه‌گیری: آزمونی برای قانون‌مداری در فرهنگ
اتفاقی که در قزوین افتاد، فراتر از یک بی‌احتیاطی در فیلمبرداری است. این ماجرا نشان می‌دهد که چقدر قوانین حفاظت از میراث فرهنگی در کشور ما نیاز به بازنگری، سخت‌گیری و نظارت مستمر دارد.
اگر چه هنرمندان و فیلمسازان نقش مهمی در ترویج فرهنگ دارند، اما هیچ پروژه‌ای نباید به بهای آسیب به میراث فرهنگی تمام شود. خسارت به مسجد تاریخی قزوین باید به‌عنوان هشداری جدی در نظر گرفته شود تا از تکرار چنین اتفاقاتی جلوگیری شود.
یکی از مهم‌ترین پرسش‌هایی که در پی خسارت به مسجد تاریخی قزوین مطرح می‌شود، مسئله مسئولیت‌پذیری است. آیا فقط گروه تولید سریال مقصر است؟ یا سازمان‌ها و نهادهایی که باید نظارت دقیق‌تری بر روند صدور مجوزها و ورود به اماکن تاریخی داشته باشند؟
کارشناسان حوزه میراث فرهنگی تأکید دارند که محافظت از بناهای تاریخی نه‌تنها بر عهده میراث فرهنگی، بلکه وظیفه‌ای عمومی است. به‌ویژه هنگام انجام پروژه‌های رسانه‌ای در اماکن تاریخی، باید همواره نماینده‌ای از میراث فرهنگی بر روند کار نظارت داشته باشد.
تاریخ آخرین آپدیت: 2 ماه قبل
