در سال های اخیر، مفهوم سفر بی بازگشت به مریخ به یکی از جنجالی ترین و در عین حال هیجان انگیزترین موضوعات حوزه علم و فناوری تبدیل شده بود. پروژه ای که توسط شرکت هلندی-سوئیسی «مارس وان» (Mars One) کلید خورد و هدف آن، ارسال انسان هایی به مریخ برای سکونت دائمی بود؛ بدون آن که برنامه ای برای بازگرداندن آن ها به زمین وجود داشته باشد. همین مسئله باعث شد که عبارت «سفر بی بازگشت به مریخ» نه تنها در محافل علمی، بلکه در شبکه های اجتماعی و رسانه ها نیز بسیار پررنگ شود.
ماجرای مارس وان؛ از هیجان تا شکست
پروژه مارس وان نخستین بار در سال ۲۰۱۳ به طور رسمی اعلام شد. این شرکت ادعا کرد که قصد دارد تا سال ۲۰۲۳، نخستین گروه از انسان ها را برای سفر بی بازگشت به مریخ اعزام کند. از همان ابتدا مشخص بود که این پروژه فراتر از یک تجربه علمی صرف است. مارس وان طرحی بلندپروازانه داشت: ایجاد یک جامعه انسانی در مریخ که هیچ گاه به زمین باز نخواهد گشت.
بیش از ۲۰۰ هزار نفر از سراسر جهان برای شرکت در این پروژه ثبت نام کردند. در میان آن ها، سه ایرانی نیز به نام های الهه نوری، صادق مدرسی و سعید قندهاری به مراحل نهایی انتخاب راه یافتند. این موضوع در ایران نیز بازتاب گسترده ای داشت و باعث شد واژه سفر بی بازگشت به مریخ در صدر جست وجو های اینترنتی و گفت و گوهای عمومی قرار گیرد.
اما چرا بی بازگشت؟
یکی از سؤالات مهمی که همواره درباره این پروژه مطرح می شد، این بود که چرا این سفر باید بی بازگشت باشد؟ پاسخ مارس وان ساده بود: بازگرداندن انسان از مریخ به زمین هزینه ای به‌مراتب بیشتر و پیچیدگی های فنی زیادی دارد. در مقابل، سکونت دائمی در مریخ با هزینه ی کمتر و با برنامه ریزی دقیق تری قابل انجام است. از همین رو، نام این پروژه به نوعی با عبارت سفر بی بازگشت به مریخ گره خورد.
شکست مالی؛ پایان یک رؤیا
اگرچه این پروژه در ابتدا با هیجان بسیار آغاز شد، اما با گذشت زمان، مشکلات مالی و عدم موفقیت در جذب سرمایه لازم باعث شد که این رؤیا ناتمام بماند. شرکت مارس وان در نهایت اعلام ورشکستگی کرد و پروژه سفر بی بازگشت به مریخ به حالت تعلیق درآمد.
مارس وان تلاش کرده بود بخش عمده ای از هزینه های خود را از طریق یک برنامه تلویزیونی واقع نما تأمین کند که فرآیند انتخاب، آموزش و آماده سازی داوطلبان برای زندگی در مریخ را نمایش می داد. اما این مدل تأمین مالی موفقیت آمیز نبود. با شکست این مدل، سرمایه گذاران از پروژه عقب نشینی کردند و آینده ی آن در هاله ای از ابهام قرار گرفت.
تأثیر رسانه ای و فرهنگی
حتی با وجود لغو رسمی پروژه، تأثیر عبارت سفر بی بازگشت به مریخ همچنان در رسانه ها و فرهنگ عامه باقی مانده است. این پروژه نمادی از جسارت انسان برای ترک زمین و آغاز یک زندگی نو در سیاره ای دیگر بود. بسیاری از مستندسازان، نویسندگان علمی-تخیلی و حتی فعالان محیط زیست، از این پروژه به عنوان نمونه ای از مرزهای بلندپروازانه ی ذهن بشر یاد می کنند.
آیا سفر به مریخ هنوز ممکن است؟
با شکست مارس وان، سؤال مهم این است که آیا ایده سفر بی بازگشت به مریخ به طور کامل کنار گذاشته شده است؟ پاسخ منفی است. شرکت هایی مانند اسپیس ایکس به رهبری ایلان ماسک همچنان به دنبال تحقق رؤیای سکونت انسان در مریخ هستند، هرچند با رویکردهایی متفاوت و برنامه هایی که احتمال بازگشت انسان به زمین را نیز در نظر می گیرند.
اما نام سفر بی بازگشت به مریخ همچنان به عنوان یکی از ماجراجویانه ترین ایده های قرن بیست و یکم در ذهن ها باقی خواهد ماند؛ ایده ای که با تمام جنبه های احساسی، فلسفی، تکنولوژیکی و حتی اخلاقی اش، چالش های زیادی را پیش روی بشر قرار داد.
تاریخ آخرین آپدیت: 2 ماه قبل
