سینمای ایران سال هاست که با معضل فیلم های توقیفی دست و پنجه نرم می کند. این معضل نه تنها به فیلمسازان و سرمایه گذاران آسیب می زند، بلکه مخاطبان سینما را نیز از تماشای آثار ارزشمند محروم می سازد. یکی از جدیدترین نمونه های این اتفاق، فیلم “کاناپه کیانوش عیاری” است که نسخه ی غیرمجاز آن در فضای مجازی منتشر شده و تلاش های این فیلمساز برای جلوگیری از تماشای آن تقریباً بی نتیجه مانده است.
زیان های مالی و روحی کیانوش عیاری
کیانوش عیاری، یکی از کارگردانان برجسته ی سینمای ایران، سال ها برای ساخت آثار ماندگار تلاش کرده است. اما توقیف “کاناپه کیانوش عیاری” و انتشار نسخه ی غیرقانونی آن، سرمایه، وقت و انرژی او را به باد داده است. او در یادداشتی دردناک از مردم خواست که این نسخه ی غیرمجاز را تماشا نکنند، اما در دنیایی که مصرف رایگان و غیرقانونی محتوای فرهنگی برای بسیاری به یک عادت تبدیل شده، آیا چنین درخواستی تأثیری دارد؟
بی توجهی به حقوق مولف و کپی رایت، چالشی جدی برای سینماگران ایرانی است. کیانوش عیاری تنها قربانی این وضعیت نیست. هنرمندانی مانند اوکتای براهنی (“پیر پسر”)، حمید نعمت الله (“قاتل وحشی”) و پرویز شهبازی (“رکسانا”) نیز با این بحران دست و پنجه نرم می کنند. فیلم هایشان یا سال ها در توقیف می ماند یا در نهایت به سرنوشتی مشابه “کاناپه کیانوش عیاری” دچار می شوند.
چرا فیلم های توقیفی به دست مخاطبان نمی رسند؟
یکی از مشکلات اساسی سینمای ایران، عدم شفافیت در روند صدور مجوز نمایش فیلم هاست. در حالی که برخی فیلم ها با مشکلات محتوایی مواجه می شوند و توقیف می گردند، هیچ راهکاری برای نمایش قانونی آن ها در نظر گرفته نمی شود. این وضعیت باعث می شود که برخی از این فیلم ها به صورت غیرقانونی به دست مخاطبان برسند و نه تنها سازندگان را متضرر کنند، بلکه فرهنگ مصرف غیرقانونی آثار هنری را نیز در جامعه گسترش دهند.
پیشنهاد یک راه حل: اکران محدود در سینماهای خاص
با توجه به تجربه ی کشورهای مختلف و حتی تاریخ سینمای ایران، می توان برای نمایش فیلم های خاص، راهکارهای عملی ارائه کرد. یکی از این راهکارها، اکران محدود فیلم های توقیفی در سینماهای مشخص است. در سال های پیش از انقلاب، برخی سینماها مانند “کاپری” فیلم هایی را نمایش می دادند که برای سایر سینماها مناسب تلقی نمی شدند. تکرار چنین تجربه ای می تواند به فیلمسازان امکان دهد که آثارشان را به‌صورت قانونی و با محدودیت های مشخص، به مخاطبان برسانند.
در بسیاری از کشورها، فیلم هایی که محتوای خاص دارند، با درجه بندی سنی و شرایط مشخص به نمایش درمی آیند. چرا نباید در ایران نیز چنین راهکاری وجود داشته باشد؟ اگر چنین راهی فراهم شود، هم فیلمسازان متضرر نمی شوند و هم مخاطبان امکان انتخاب آگاهانه را پیدا می کنند.
جمع بندی
ما در دورانی زندگی می کنیم که اطلاعات به راحتی در دسترس همگان قرار دارد. توقیف فیلم ها بدون ارائه ی راهکاری برای نمایش قانونی آن ها، نه تنها از نظر اخلاقی و حرفه ای نادرست است، بلکه در نهایت باعث زیان بیشتر می شود. اگر “کاناپه کیانوش عیاری” و فیلم های مشابه، پیش از انتشار غیرقانونی امکان اکران محدود داشتند، آیا چنین ضرر بزرگی متوجه سینما می شد؟
تاریخ آخرین آپدیت: 4 ماه قبل
