تاریخ شب یلدا ۱۴۰۳ چه زمانی است؟🍉

شب یلدا در سال 1403 مصادف است با جمعه، 30 آذر 1403 (20 دسامبر 2024) که برابر است با 18 جمادی‌الثانی 1446 هجری قمری.

چند روز تا شب یلدا مونده؟

یلدا چیست؟

یلدا یا شب چله یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است که در آخرین شب پاییز، یعنی ۳۰ آذر، برگزار می‌شود. این شب که طولانی‌ترین شب سال است، نمادی از تغییر و امید به روزهای روشن‌تر محسوب می‌شود. در باور ایرانیان باستان، یلدا نشانهٔ پیروزی نور بر تاریکی و تجدید حیات خورشید است. مردم در این شب دور هم جمع می‌شوند، با شعرخوانی، داستان‌گویی، و خوردن خوراکی‌های خاص شب یلدا شادی می‌کنند و روشنایی آینده را جشن می‌گیرند.

تاریخچه یلدا

جشن یلدا ریشه در فرهنگ غنی ایرانیان باستان دارد و قدمت آن به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. این آیین از دوران امپراتوری هخامنشیان و حتی قبل‌تر در میان ایرانیان مرسوم بوده است. ایرانیان این شب را به عنوان زمانی مقدس برای تولد دوباره خورشید و آغاز دوره‌ای تازه از روشنایی می‌دانستند. در متون باستانی، یلدا به عنوان شبی که نیروهای اهریمنی تضعیف می‌شوند و خورشید قدرت دوباره می‌گیرد، معرفی شده است. این آیین نمادگرایی روشنایی و تاریکی، با مفاهیمی چون تولد، زندگی و امید گره خورده است.

یلدا یعنی چه

کلمه یلدا از واژه‌ای سریانی (یکی از زبان‌های باستانی سامی) به معنای “تولد” گرفته شده است. در فرهنگ ایرانی، یلدا به شب طولانی‌ترین شب سال (انقلاب زمستانی) اطلاق می‌شود که مصادف با آخرین شب پاییز است. این شب نمادی از پیروزی نور بر تاریکی و آغاز بلندتر شدن روزها پس از شب یلداست. جشن یلدا ریشه در آیین‌های کهن ایرانی دارد و با گردهمایی خانواده‌ها، خوردن خوراکی‌هایی همچون انار و هندوانه، و خواندن اشعار حافظ گرامی داشته می‌شود.

هدیه شب یلدا

هدیه دادن در شب یلدا یکی از رسوم زیبای این جشن است. این هدایا اغلب شامل آجیل‌های مخصوص، میوه‌های یلدایی، شیرینی‌های محلی، یا کتاب‌هایی با محتوای ادبی و فرهنگی هستند. در برخی خانواده‌ها، لباس‌های گرم زمستانی یا یادگاری‌هایی خاص نیز به عنوان هدیه شب یلدا اهدا می‌شوند. هدیه‌هایی مانند گل رز و انار نیز به دلیل نمادگرایی عشق و خوشبختی در این شب محبوب هستند. هدیه دادن نه تنها جنبه‌ای از مهربانی و محبت دارد، بلکه یادآور ارزش‌های اجتماعی و خانوادگی است.

در کدام کشورها برگزار می‌شود؟

یلدا جشن کهنی است که علاوه بر ایران، در کشورهایی چون افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان، ترکمنستان و ارمنستان نیز برگزار می‌شود. در افغانستان، این شب به نام “شب چله” شناخته می‌شود و با رسوم مشابهی مانند خوردن میوه و داستان‌سرایی همراه است. در تاجیکستان، مردم اشعاری از فردوسی و حافظ می‌خوانند. در آذربایجان و ارمنستان نیز شب یلدا به عنوان بخشی از فرهنگ مشترک منطقه‌ای گرامی داشته می‌شود و هر کشور با آداب و رسوم خاص خود این شب را جشن می‌گیرد.

میوه و گل‌آرایی در یلدا

میوه‌ها و گل‌ها نقش مهمی در جشن یلدا دارند. انار با دانه‌های سرخش، نماد باروری، عشق و زندگی است. هندوانه نیز به دلیل شکل گرد و رنگ سبز و قرمز، نشانگر برکت، سرما و سلامتی است. سفره یلدایی با این میوه‌ها تزئین می‌شود و جلوه‌ای خاص به جشن می‌دهد. در کنار آن، گل‌هایی همچون گل نرگس و گل انار برای تزئین میز یلدا استفاده می‌شوند که طراوت و زیبایی را به این شب می‌بخشند. گل‌آرایی سفره یلدا نه تنها به جنبه زیبایی‌شناسی کمک می‌کند، بلکه نمادی از توجه به طبیعت و زندگی است.

نگاه کلی به یلدا

یلدا شبی است که ایرانیان در آن علاوه بر جشن و شادی، به تقویت روابط خانوادگی می‌پردازند. این شب فرصتی است برای دورهمی‌های صمیمی، خواندن اشعار حافظ و داستان‌سرایی از سنت‌ها و خاطرات. خوردن خوراکی‌هایی خاص مانند انار، هندوانه و آجیل یلدایی به این شب رنگ و بویی ویژه می‌دهد. یلدا علاوه بر جنبه‌های فرهنگی، پیامی از همبستگی، امید و انتقال ارزش‌های سنتی از نسل‌های قدیم به جدید را به همراه دارد. این شب به‌عنوان یکی از میراث‌های فرهنگی ایرانیان، پیوندی ناگسستنی بین گذشته و حال ایجاد می‌کند.

لیست کشورهایی که یلدا جشن گرفته می‌شود

معانی نمادین میوه‌های شب یلدا

توضیحات تکمیلی

• ایران: در این کشور، یلدا با خواندن شعرهای حافظ و شاهنامه، گپ‌وگفت صمیمانه و خوردن خوراکی‌های خاص جشن گرفته می‌شود. هدایا نمادی از توجه و محبت هستند.
• افغانستان: مردم افغانستان این شب را به دورهمی‌های خانوادگی و شعرخوانی اختصاص می‌دهند و از شیرینی‌ها و میوه‌های تازه لذت می‌برند.
• تاجیکستان: قصه‌گویی دربارهٔ آداب و رسوم باستانی، بخشی از شب‌نشینی‌های یلدایی در تاجیکستان است.
• آذربایجان: موسیقی سنتی و اشعار محلی رنگ‌وبوی خاصی به جشن‌های یلدا در این کشور می‌بخشد.
• ارمنستان: شب یلدا در ارمنستان با نان‌های محلی و میوه‌های نمادین جشن گرفته می‌شود که نشانه‌ای از دورهمی و احترام به خانواده است.

این تنوع آداب و رسوم در کشورهای مختلف، یلدا را به یک جشن مشترک در فرهنگ‌های منطقه تبدیل کرده است.

جشن‌های مشابه یلدا در آسیا، اروپا و خاورمیانه

شب یلدا، بلندترین شب سال، به عنوان یکی از مهم‌ترین جشن‌های ایران شناخته می‌شود که در آن مردم با گرد هم آمدن در کنار خانواده و دوستان، از طولانی‌ترین شب سال بهره می‌برند و آغاز بازگشت نور را جشن می‌گیرند. این جشن که در بسیاری از مناطق ایران و برخی کشورهای همسایه با آداب و رسوم خاص خود برگزار می‌شود، در فرهنگ‌های مختلف نیز مشابه‌هایی دارد. در این مقاله، به بررسی جشن‌ها و سنت‌های مشابه یلدا در دیگر نقاط آسیا، اروپا و خاورمیانه می‌پردازیم که به نوعی به بازگشت نور و کوتاه شدن شب‌ها مرتبط هستند.

جشن‌های مشابه در خاورمیانه

• جشن شب یلدا در کشورهای همسایه
  • افغانستان: در افغانستان نیز جشن شب یلدا یا “شب چله” مشابه با ایران برگزار می‌شود. در این شب، خانواده‌ها جمع شده و به خواندن اشعار حافظ، خوردن میوه‌های فصل، و بیان حکایت‌های قدیمی پرداخته و مراسم‌های شادی را برگزار می‌کنند.
  • ترکیه: در ترکیه، شب یلدا با نام “Kış Gecesi” یا شب زمستان شناخته می‌شود. این شب، مشابه با شب یلدا در ایران، زمانی است که خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند و در کنار میوه‌ها و شیرینی‌ها به قصه‌گویی و سرگرمی می‌پردازند.
• جشن شب تولد خورشید (شهرهای عربی): در برخی از کشورهای عربی مانند مصر، شب یلدا به‌عنوان “Lailat al-Mawlid” شناخته می‌شود و مراسم مشابهی در آن برگزار می‌شود. در این شب، مردم به جمع‌آوری خانواده، خوردن خرما، و شیرینی‌های خاص می‌پردازند. این شب به یادبود تولد حضرت محمد (ص) برگزار می‌شود و در آن نیز همزمان با جشن، توجه زیادی به موضوعات مذهبی و معنوی وجود دارد.

جشن‌های مشابه در اروپا

• کریسمس (Christmas): یکی از مشهورترین جشن‌های شبانه در اروپا، جشن کریسمس است که در شب 24 دسامبر برگزار می‌شود. گرچه این جشن به طور عمده مذهبی است و به تولد حضرت عیسی (ع) اشاره دارد، اما ویژگی‌های مشترکی با شب یلدا دارد. مردم در شب کریسمس دور هم جمع می‌شوند، به تبادل هدایا می‌پردازند، غذاهای خاص می‌خورند و به همدیگر شادی می‌دهند. همچنین در شب کریسمس به نوعی جشن بازگشت نور و طولانی‌تر شدن روزها نیز به چشم می‌خورد.
• جشن سال نو (Winter Solstice) در اروپا: بسیاری از کشورهای اروپایی، به‌ویژه در شمال اروپا، جشن‌های طولانی شب زمستان (Winter Solstice) را برگزار می‌کنند که مشابه با شب یلدا است. این جشن‌ها بیشتر در پایان دسامبر و آغاز ژانویه برگزار می‌شوند و به بازگشت تدریجی نور خورشید و طولانی‌تر شدن روزها اشاره دارند. در برخی کشورهای اسکاندیناوی مانند سوئد، نروژ و فنلاند، مردم برای جشن گرفتن شب طولانی زمستان به دور هم جمع می‌شوند و از غذاهای خاص و نوشیدنی‌های گرم استفاده می‌کنند.
• جشن “سانتا لوسیا” در سوئد: در سوئد، جشن “سانتا لوسیا” (Saint Lucia Day) که در 13 دسامبر برگزار می‌شود، به نوعی شب یلدا را گرامی می‌دارد. در این شب، نورها و شمع‌ها نماد پیروزی نور بر تاریکی است و مردم با پوشیدن لباس‌های سفید و شمع به جشن می‌پردازند.

جشن‌های مشابه در آسیا

• جشن “چانگما” در چین: در چین، جشن “چانگما” (Changma) که به نام جشن زمستان نیز شناخته می‌شود، در شب 21 دسامبر برگزار می‌شود. این جشن به بازگشت خورشید و طولانی‌تر شدن روزها اشاره دارد. مردم در این شب آتش می‌افروزند و با برگزاری مراسمات خاص، به استقبال بازگشت روشنایی می‌روند. این جشن شباهت زیادی به شب یلدا از نظر نمادین و سنتی دارد.
• جشن “دیووالی” در هند: در هند، جشن دیوالی یا دیپاولی یکی از بزرگترین و مهم‌ترین جشن‌های هندوها است که به نور و روشنی پیوند دارد. هرچند دیوالی به‌طور خاص به پایان سال و آغاز سال نو هندویی مربوط می‌شود، اما برپایی جشن‌های دیوالی نیز به نوعی به بازگشت نور و مقابله با تاریکی اشاره دارد، مشابه با جشن یلدا.
• جشن “سال نو چینی”: جشن سال نو چینی که در ماه ژانویه یا فوریه برگزار می‌شود، یکی دیگر از جشن‌هایی است که به نوعی به گذر از فصل زمستان و ورود به بهار و بازگشت نور پیوند دارد. این جشن با مراسمی پر از رنگ و نور، نماد بازگشت روشنایی و امید است.

سوالات متداول

تاریخ آخرین آپدیت:  ۱۱ام آذر ۱۴۰۳