حذف ارز نیمایی یکی از مهمترین تحولات ارزی در اقتصاد ایران محسوب میشود که از سوی بانک مرکزی با هدف تسهیل تجارت خارجی و مدیریت بازار ارز اجرا شده است. این تغییرات از ۲۴ آذر آغاز شده و مبادله ارز با نرخ مرکز مبادله ارز و طلا جایگزین نرخ نیمایی شده است. در ادامه، پیامدها و دیدگاههای مختلف درباره این تصمیم را بررسی میکنیم. با ای بازی همراه شوید.
ارز نیمایی چیست؟
ارز نیمایی به سامانهای گفته میشود که توسط بانک مرکزی ایران برای مدیریت تبادل ارز و تأمین ارز موردنیاز واردکنندگان با نرخ کنترلشده طراحی شده بود. نرخ ارز نیمایی معمولاً پایینتر از نرخ بازار آزاد تعیین میشد و هدف آن حمایت از تولیدکنندگان داخلی و کنترل تورم بود.
جایگزینی ارز نیمایی با نرخ مرکز مبادله
بانک مرکزی با حذف ارز نیمایی و جایگزینی آن با نرخ ارز مرکز مبادله، نرخ رسمی ارز را از ۵۴ هزار تومان به حدود ۶۲ هزار تومان افزایش داده است. این اقدام بهمنظور یکسانسازی نرخ ارز و کاهش رانت ناشی از چندگانگی نرخها انجام شده است.
اهداف سیاست حذف ارز نیمایی
1. یکسانسازی نرخ ارز
یکی از دلایل اصلی حذف ارز نیمایی، تلاش برای یکسانسازی نرخ ارز و کاهش مشکلات ناشی از چندنرخی بودن بازار است. چندنرخی بودن ارز به ایجاد رانت و فساد منجر میشد که این سیاست به دنبال پایان دادن به آن است.
2. مدیریت شفافتر بازار ارز
بانک مرکزی با این اقدام قصد دارد شفافیت بیشتری در بازار ارز ایجاد کند و از قیمتگذاری دستوری جلوگیری کند.
دیدگاههای کارشناسی درباره حذف ارز نیمایی
حذف ارز نیمایی موافقان و مخالفانی دارد که هر کدام نظرات متفاوتی درباره پیامدهای این تصمیم ارائه کردهاند.
دیدگاه موافقان
- حذف رانت و فساد: عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد، معتقد است که این تصمیم گامی مثبت در حذف رانت و جلوگیری از فساد در بازار ارز است.
- رشد بازار سرمایه: برخی کارشناسان نیز معتقدند که یکسانسازی نرخ ارز میتواند منجر به رشد بازار بورس و جذب سرمایهگذاران جدید شود.
دیدگاه مخالفان
- افزایش تورم: حسین صمصامی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، افزایش نرخ ارز را تهدیدی برای معیشت مردم میداند و معتقد است که این سیاست میتواند موجب افزایش قیمت کالاهای اساسی و خدمات شود.
- بیثباتی بازار: برخی از کارشناسان اقتصادی نیز بر این باورند که این تصمیم ممکن است به بیثباتی بازار ارز و کاهش قدرت خرید مردم منجر شود.
پیامدهای حذف ارز نیمایی
1. تأثیر بر تورم
حذف ارز نیمایی و افزایش نرخ ارز رسمی احتمالاً منجر به افزایش قیمت کالاها و خدمات خواهد شد که میتواند فشار بیشتری بر معیشت مردم وارد کند.
2. تأثیر بر تجارت خارجی
این سیاست ممکن است تأثیراتی مثبت در تسهیل تجارت خارجی داشته باشد، اما هزینههای واردات را برای تولیدکنندگان افزایش میدهد.
3. رشد بورس
با افزایش نرخ ارز، شرکتهای صادراتمحور در بورس سودآوری بیشتری خواهند داشت که ممکن است باعث رشد شاخصهای بورسی شود.
مقایسه حذف ارز نیمایی با نرخ مرکز مبادله
| ویژگی | ارز نیمایی | نرخ مرکز مبادله ارز |
|---|---|---|
| هدف اصلی | کنترل قیمت ارز و حمایت از واردات | یکسانسازی نرخ ارز و کاهش رانت |
| نرخ ارز (آذر 1403) | 54 هزار تومان | حدود 62 هزار تومان |
| نوع مدیریت | کنترلشده و دستوری | بر اساس عرضه و تقاضا |
| شفافیت بازار | محدود و دارای چندگانگی نرخ | شفافتر با تمرکز بر نرخ واحد |
| تأثیر بر تورم | کنترل نسبی تورم | احتمال افزایش تورم در کوتاهمدت |
| رانت و فساد | ایجاد رانت ارزی به دلیل چندنرخی بودن | کاهش رانت به دلیل یکسانسازی نرخها |
| تأثیر بر تجارت خارجی | تسهیل واردات با ارز ارزانتر | افزایش هزینه واردات |
| تأثیر بر بازار سرمایه | تأثیر محدود | رشد شرکتهای صادراتمحور |
توضیحات:
- هدف اصلی: نشاندهنده تفاوت رویکرد سیاستگذاری در هر دو سیستم است.
- نرخ ارز: بیانگر تغییرات قیمتی ارز رسمی پس از حذف ارز نیمایی است.
- رانت و فساد: حذف چندنرخی بودن ارز به کاهش رانت کمک میکند.
- تأثیر بر تجارت خارجی و تورم: جایگزینی نرخ مرکز مبادله میتواند هزینههای تولید و زندگی را تغییر دهد.
کلام آخر
حذف ارز نیمایی و جایگزینی آن با نرخ مرکز مبادله، اقدامی مهم در راستای اصلاح نظام ارزی کشور است. این سیاست میتواند گامی مثبت برای حذف رانت و فساد باشد، اما در عین حال پیامدهایی مانند افزایش تورم و فشار بر معیشت مردم را نیز به همراه دارد. آینده نشان خواهد داد که این تصمیم چه تأثیری بر اقتصاد ایران خواهد داشت.
تاریخ آخرین آپدیت: 1 ماه قبل
